tüzük
TÜRK BAYRAĞI TÜZÜĞÜ
Bakanlar Kurulu Karar Tarihi - No: 25/01/1985 - 85/9034
Dayandığı Kanun Tarihi - No: 22/09/1983 - 2893
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi - No: 17/03/1985 - 18697
BİRİNCİ BÖLÜM: KAPSAM VE DEYİMLER
KAPSAM
Madde 1 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./1. md.)
Bu Tüzük; Türk Bayrağının ve özel bayrakların standartlarını, bayrağın hangi kumaşlardan yapılacağını, hangi kapalı yerlere konulacağını, nerelere fon olarak takılacağı veya asılacağını, kamu kurum ve kuruluşlarında ve bunlar dışındaki yerlerde ne zaman ve nasıl çekileceğini, nasıl katlanacağını, Türk Silahlı Kuvvetleri yüzer birliklerinde ve Türk bandıralı ticaret gemilerinde Bayrak çekme ve indirme zamanlarını, Bayrak çekilirken ve indirilirken yapılacak törenlere dair hususları, kimlerin tabutlarına bayrak örtülebileceğini, ulusal geleneklere göre Bayrağın diğer kullanılma şekli ve yerleri ile Türk Bayrağı Kanununun uygulanmasına dair diğer esasları kapsar.
DEYİMLER
Madde 2 - Bu Tüzükte geçen deyimlerden :
A) Bayrak, Türk Bayrağı,
B) Uçkurluk, Bayrağın, ipin geçeceği, beyaz kumaştan, Bayrak enince yapılmış bölümü,
C) Uçum kenarı, Bayrağın uçkurluk karşısına gelen kenarı,
D) Üst kenar, çekildiği zaman Bayrağın üste gelen kenarı,
E) Alt kenar, çekildiği zaman Bayrağın alta gelen kenarı,
F) Uçkurluk dış kenarı, uçkurluğun direğe gelen kenarı,
G) Uçkurluk iç kenarı, uçkurluğun kumaşa dikilen kenarı,
H) En, Bayrağın üst ve alt kenarları arasındaki uzaklık,
İ) Boy, uçkurluk dış kenarıyla uçum kenarı arasındaki uzaklık,
J) Bayrak merkezi, Bayrak dikdörtgeninin köşegenlerinin kesiştiği nokta,
K) Bayrak ekseni, Bayrak merkezinden üst ve alt kenarlara paralel olarak geçtiği farzedilen çizgi, anlamına gelir.
İKİNCİ BÖLÜM: BAYRAĞIN KUMAŞI, STANDARTLARI VE DİREĞİ
BAYRAĞIN KUMAŞI
Madde 3 -(Değişik madde: 17/07/1995 - 95/7075 K.)
A) Bayrak, 4 üncü maddede belirtilen standartlarda, al zemin üzerine beyaz ay yıldız konmak suretiyle aşağıda gösterilen kumaşlardan yapılır.
1- % 100 naylon,
2- % 100 poliyester,
3- % 50 ipek + % 50 yün,
4- % 50 ipek + % 50 naylon veya poliyester,
3 ve 4 numaralarda belirtilen kumaşlardan yapılan bayraklar özel hallere münhasırdır.
B) Al ve beyaz renklerin kodları aşağıda gösterilmiştir.
1) Al rengin koordinatları;
Parlaklık (aydınlık) = 27,5
Kırmızılık - yeşillik = 44,8
Sarılık - mavilik = 15,6
olarak alınır ve en çok 3 NBS renk farkı kabul edilir.
2) Ay yıldızın beyazlığı, 460 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin iki katıyla 620 nanometre dalga boyundaki yansıma yüzdesinin farkı ipek ve sentetik karışımı kumaşlarda en az % 15, diğerlerinde en az % 60 olmalıdır.
Bayrağın yapımında kullanılacak kumaş ve maddelerle ilgili ayrıntılar mecburi Türk Standardında gösterilir.
Bayrak üreten işletmeler T.S.E. belgesi almak zorundadır.
BAYRAĞIN STANDARTLARI
Madde 4 - Bayrak, aşağıda gösterilen standartlara göre yapılır : (Ek:1)
A) Bayrağın boyu, eninin bir buçuk katıdır,
B) Ay ve yıldızın meydana getirilmesi için çizilen çemberlerin merkezleri eksen üzerinde bulunur.
C) Ay, iç ve dış çemberlerinin birbirini kesmesinden meydana gelir,
D) Ayın dış çemberinin çapı, Bayrak eninin yarısına eşittir, merkezi, uçkurluğun iç kenarından Bayrak eninin yarısına eşit uzaklıktadır,
E) Ayın iç çemberinin çapı, Bayrak eninin onda dördüne eşittir, merkezi, dış çember merkezinden uçum yönüne doğru Bayrak eninin 0,0625 katı uzaklıktadır,
F) Ayın ağzı uçum yönüne bakar,
G) Yıldız, çapı Bayrak eninin dörtte birine eşit olan ve beş eşit parçaya bölündüğü farzedilen bir çemberin bölüşme noktaları birer atlanarak meydana getirilir, yıldızın uçlarından biri, Bayrak ekseniyle ayın iki ucundan geçtiği farzedilen çizginin kesiştikleri nokta üzerindedir, bu noktaya iç çemberin ekseni kestiği nokta arasındaki uzaklık, Bayrak eninin üçte birine eşittir,
H) Uçkurluğun genişliği, Bayrak eninin otuzda biridir.
BAYRAĞIN EBADI
Madde 5 - Bayrağın eni, 50 santimetre veya katlarıdır.
Eni, 750 santimetreye kadar olan Bayrakların standartları, Tüzüğe ekli çizelgede gösterilmiştir.(Ek: 2)
Binek taşıtlarına çekilecek Bayrağın ebadı 20x30 santimetredir.
Bayrağın büyüklüğü, çekileceği binaların ve deniz taşıtlarının büyüklüğüyle mütenasip olacaktır. Şiddetli rüzgarlı ve yağmurlu günlerde daha küçük ebatta Bayrak çekilebilir.
BAYRAK DİREĞİ
Madde 6 - Bayrak, ağaç veya madenden yapılmış, yuvarlak bir direğe çekilir.
Direğin üst ucunda, içinde Bayrak ipinin geçmesine yarayan bir makara olan, yassı, yuvarlak ve direğin kalınlığıyla orantılı bir tepelik bulunur. (Ek: 3)
Direk, çekilecek Bayrak eninin en az iki katı boyunda ve en sert havalarda, kırılmayacak ve bükülmeyecek sağlamlıkta olacaktır.
Yere dikilecek direğin yüksekliği, en az üç metre olacak ve Bayrak uçum alt ucunun yere sürünmesine imkan vermeyecektir.
Ağaçtan yapılmış direkler, kendi renginde cilalı veya beyaz yahut cevizi renkte boyalı, madenden yapılmış direkler, beyaz yahut bronz renkte veya ağaç rengine boyalı yahut galvanize edilmiş olacaktır.
(Ek fıkra: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./2. md.) Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı bağlısı kıt'a karargah ve kurumlar ile denizcilikle ilgili kamu kuruluşlarındaki Bayrak direkleri gemi direği şeklinde olabilir."
(Ek fıkra: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./2. md.) Standartlara uygun Bayrak direğinin bulunmadığı durumlarda ve açık havada yapılan izci, gençlik kampı gibi etkinliklerde Bayrak, saygıda kusur oluşturulmayacak bir biçimde mevcut malzemeden yararlanılarak yüksek bir yere çekilebilir.
BAYRAK DİREĞİNİN KONULMASI
Madde 7 - Bayrak direğinin nerelere ve nasıl konulacağı ve Bayrağın bunlara nasıl çekileceği aşağıda gösterilmiştir:
A - Binalarda, en yüksek yere veya binanın ön yüzünün veya bu yüzdeki balkonun yahut benzer çıkıntılı yerin tam ortasına dikey olarak konulacak direğe, bu mümkün değilse, alt ucu yoldan geçenlere dokunmayacak yükseklikte, ön yüzün ortasına veya binanın en gösterişli yerine, bina yüzüyle direk arasında en çok 45 derecelik açı yapacak şekilde eğik olarak konulacak direğe, bu da mümkün değilse, binanın giriş önünde veya tören alanında 6 ncı maddenin üçüncü fıkrasına uygun olarak yapılmış direğe,
B - Deniz araçlarının, limanda, varsa, arka direklerine, seyirde, denizcilikteki usullere göre, Bayrak çekilmesi gereken direklerine bağlı gize veya direğe, yelkenli gemilerin randa yelkeninin çördek yakalarına,
C - Binek taşıtlarında, sağ ön tarafa dikey olarak konulacak küçük direğe.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: BAYRAĞIN ÇEKİLMESİNE VE İNDİRİLMESİNE DAİR ESASLAR
ÇEKİLME VE İNDİRİLME
Madde 8 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./3. md.)
Bayrağın çekilmesi ve indirilmesine ilişkin esaslar aşağıda gösterilmiştir:
A) Sürekli çekili kaldığı yerlerde Bayrak, bakım, onarım ve yenisiyle değiştirilmesi için sabah veya akşam alacakaranlık zamanında törensiz olarak indirilir ve çekilir.
B) Her gün Bayrak çekilen yerlerde Bayrak, saat 8.00'de, günün bu saatte ağarmadığı hallerde ise gün ağardığında çekilir ve gün batımında indirilir.
C) Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatilinde Bayrak çekilen yerlerde Bayrak, tatilin başlama saatinde, günün bu saatten evvel kararması halinde ise gün batımında çekilir, tatil süresince çekili kalır ve tatil sonunda gün batımında indirilir.
D) Bayrak, çeşitli nedenlerle değiştirilmesi gerekli durumlar ile yırtılmasına, ipin veya makaranın kopmasına sebep olabilecek rüzgar, fırtına ve benzeri durumlarda geçici olarak indirilebilir.
SÜREKLİ BAYRAK ÇEKİLECEK YERLER
Madde 9 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./4. md.)
Bayrağın sürekli çekili kalacağı kuruluşlar aşağıda gösterilmiştir:
A) Cumhurbaşkanlığı,
B) Türkiye Büyük Millet Meclisi,
C) Anıtkabir,
D) Hükümet Konakları,
E) Polis, jandarma, hudut ve gümrük muhafaza karakolları ile hudut kapıları,
F) Bağımsız takım ve bölükler ile daha üst askeri birlik veya karargahlar,
G) Eğitim ve öğretim kurumları,
H) Köy ve mahalle muhtarlıkları,
İ) Yukarıda gösterilenler dışındaki kamu kurum ve kuruluşları,
J) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait fabrika ve işletmeler.
HER GÜN BAYRAK ÇEKİLECEK YERLER.
Madde 10 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./5. md.)
Seyir halinde bulunan gemilerle demirli, şamandırada, rıhtımda bağlı gemiler ve diğer deniz araçlarında her gün Bayrak çekilir.
Seyir halinde bulunan gemiler, Bayraklarını geceleri de çekili bırakabilirler.
MİLLİ BAYRAM, GENEL TATİL VE HAFTA TATİLİNDE BAYRAK ÇEKİLECEK YERLER
Madde 11 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./6. md.)
Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatili günlerinde Bayrak çekilecek yerler aşağıda gösterilmiştir:
A) Tören düzenlenen alanlar ile yönetmelik veya yönergelerde belirlenen tören alanları,
B) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
C) Siyasi parti merkez, il ve ilçe teşkilatları,
D) Fabrikalar,
E) İşletmeler.
MÜSAADE İLE BAYRAK ÇEKİLMESİ VEYA KONULMASI
Madde 12 - 11 inci maddede sayılan günler, kurtuluş ve Atatürk'ü anma günleri dışında, Bayrak çekilmesi veya konulması mahalli mülki amirinin müsaadesine bağlıdır.
Ancak, milli spor karşılaşmalarında ve milli gelenekler gerektiriyorsa törenlerde ve düğünlerde Bayrak kullanılabilir.
YABANCI ÜLKELERDEKİ RESMİ VE MİLLİ BİNALARA BAYRAK ÇEKİLMESİ
Madde 13 - Türkiye Cumhuriyetinin yabancı ülkelerde bulunan resmi ve milli binalarına Bayrak çekilip indirilmesinde, mahalli geleneklerle milletlerarası tatbikat gözönünde bulundurularak bu Tüzük hükümlerine uyulur.
HAVA ARAÇLARI
Madde 14 - Hava araçlarına Bayrak çekilmez. Sivil hava araçlarına, yön dümeninin her iki yanına boyayla al zemin üzerine Bayraktaki oranlara uygun, beyaz renkte ay yıldız resmolunur.
KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA BAYRAK ÇEKME ESASLARI
Madde 15 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./7. md.)
Kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak çekme aşağıdaki esaslara göre uygulanır:
A) Aynı alanda birden çok binaya yerleşmiş bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında tek Bayrak çekilir. Ayrı alanlarda birden çok binaya yerleşmiş kamu kurum ve kuruluşlarında ise her binaya Bayrak çekilir. Birden çok kamu kurum ve kuruluşunun bulunduğu bir binaya mülki idare amirinin belirlediği kurumca tek Bayrak çekilir.
B) Bağımsız takım ve bölükler, daha üst askeri birlik ve karargahlar ile tören yapma olanağı bulunan okul, emniyet teşkilatı ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarında, Milli Bayram, genel tatil ve hafta tatili başlangıcında ve bitiminde tören yapmak üzere ayrı bir Bayrak direği bulunur. Bu yerlerde tek bir Bayrak direği mevcut ise Bayrak, tören zamanından uygun bir süre önce indirilir. Bayrağın törenle çekilmesinde ve indirilmesinde 22 nci madde hükümleri uygulanır.
BAYRAĞIN YABANCI DEVLET BAYRAKLARIYLA BİRLİKTE ÇEKİLMESİ
Madde 16 - Milletlerarası toplantılarda, fuarlarda ve yabancı turistlerin konakladıkları yerlerde, yabancı devlet bayrakları, ancak, Bayrakla birlikte çekilebilir. Bu takdirde 12 nci maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanmaz.
Bu durumlarda, Bayrak, bina ön yüzüne göre sağdaki ilk direğe çekilir.
Yabancı devlet bayraklarının ebadı, Bayrak ebadından büyük, direkleri Bayrak direğinden yüksek olamaz.
Yabancıların karşılıklı olmak şartıyla uyruğunda bulundukları devletin bayrağını konut veya ticarethanelerine çekmelerinde birinci, ikinci, üçüncü fıkralar hükümleri uygulanır.
İkiden çok yabancı devlet bayrağının Bayrakla birlikte çekilmesi halinde, diğer devletlerin bayrakları Bayrağın soluna alfabetik sıraya göre çekilir.
Yabancı diplomatik misyonlarda yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
KONUT VE İŞYERLERİNE BAYRAK ASILMASI
Madde 17 - İşyeri, konut vb. özel yerlere, Milli Bayramda, resmi bayramlarda, kurtuluş ve Atatürk'ü anma günlerinde 7 nci maddenin A bendi hükümlerine bağlı olmaksızın Bayrak asılabilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: BAYRAĞIN KONULABİLECEĞİ VE ÖRTÜLEBİLECEĞİ YERLER
BAYRAK KONULACAK MAKAM ODALARI
Madde 18 - Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Cumhurbaşkanlığı Konseyi Üyeleri, Başbakan, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay Başkanları, bakanlar, Yükseköğretim Kurulu Başkanı, Sayıştay Başkanı, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Yargıtay ve Danıştay başkan vekilleri ve daire başkanları, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı, Sayıştay daire başkanları, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Devlet Denetleme Kurulu Başkanı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı, üniversite rektörleri, müsteşarlar, valiler, büyükelçiler, Yüksek Denetleme Kurulu Başkanı, müsteşar yardımcıları, genel müdürler ve bu düzeydeki başkanlıklar, bölge idare mahkemesi başkanları, Cumhuriyet savcıları, adalet komisyonu başkanları fakülte dekanları, kaymakamlar, başkonsoloslar, bucak müdürleri, belediye başkanları, bölge başmüdürleri ve bölge müdürleriyle bakanlıkların il kuruluşlarının başında bulunanların ve resmi hastane baştabiplerinin makam odalarına Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde Bayrak konulacak birlik, karargah, kurum, komutan ve amir odaları aşağıda gösterilmiştir :
A) Tabur komutanları ve daha üst birlik komutanlarıyla komutan yardımcıları (yüzer birlikler hariç olmak üzere deniz ve havada, eşiti),
B) Yüksek Askeri Şura Üyeleri,
C) Genelkurmay İkinci Başkanı,
D) Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı ve müsteşar yardımcıları,
E) Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ve Yardımcısı,
F) Harp Akademileri Komutanı ve Yardımcısı, Kuvvet Harp Akademileri komutanları, Milli Güvenlik ve Silahlı Kuvvetler Akademisi Komutanı,
G) Okul komutanları ve yardımcıları,
H) Kurmay başkanları, kurmay yar-başkanları ve erkan başkanları,
İ) Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı Kuvvet Komutanlıkları ve Jandarma Genel Komutanlığı karargahlarındaki başkan ve daire başkanları,
J) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanı,
K) Yukarıda sayılanlar dışında, birlik ve kurumlara komuta etmeyen, karargahlarda görevli general ve amiraller,
L) General ve amiral kadrolarında görev yapan subaylar,
M) Askeri Yargıtay Başkanı, İkinci Başkanı, Başsavcısı, daire başkanlarıyla Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, başsavcısı ve daire başkanları,
N) Askeri hastane baştabipleri,
O) Askerlik daire ve şube başkanları,
P) Askeri savcılar ve askeri mahkeme kıdemli hakimleri.
(Ek fıkra: 03/04/1993 - 93/4295 K.) Emniyet teşkilatında Bayrak konulacak makam odaları aşağıda gösterilmiştir.
A) Emniyet Genel Müdürü,
B) Polis Akademisi Başkanı,
C) İl Emniyet Müdürü,
D) Polis Koleji ve Polis Okulu Müdürleri.
Bayrak, tepesinde ay yıldız bulunan direğe çekili bulunur, makam masasının sağ gerisinde uygun bir yere konur. Büyüklüğünün odanın büyüklüğüne uygun olmasına ve uçlarının yerden en az 25 santimetre yukarıda bulunmasına itina gösterilir.
BAYRAK ÇEKİLECEK BİNEK TAŞITLARI
Madde 19 - Cumhurbaşkanının, illerinde valilerin, görevli bulundukları dış ülkelerde büyükelçilerin binek taşıtlarına, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı küçük direklere Bayrak çekilir.
Kaymakamların binek taşıtlarına, Milli ve Resmi bayram günlerinde ve hudut görüşmelerinde Bayrak çekilir.
Cumhurbaşkanının bulunduğu kortejde, sıfatı ne olursa olsun, kimsenin binek taşıtına Bayrak veya fors çekilemez.
BAYRAK KONULACAK DİĞER YERLER
Madde 20 - Atatürk köşelerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı salonunda başkanlık divanının sağına ve soluna, Bakanlar Kurulu toplantı salonunda Başbakanın oturduğu yerin sağ arkasına, Anayasa Mahkemesi toplantı salonuna, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay genel kurulları ve Danıştay İdari İşler Kurulu salonlarına, Uyuşmazlık Mahkemesi toplantı salonuna, bakanlıkların, Yüksek Öğretim Kurulu ve yüksek öğretim kurumlarının ve valiliklerin toplantı, brifing, şeref salonlarıyla duruşma salonlarına Bayrak konur.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde hudut protokol odalarıyla aşağıda belirtilen birlik, karargah ve kurumların toplantı, brifing ve şeref salonlarına Bayrak konur:
A) Tugay ve daha üst komutanlıklar (deniz ve havada eşiti),
B) Yüksek Askeri Şura,
C) Milli Savunma Bakanlığı,
D) Milli Güvenlik Kurulu,
E) Harp Akademileri Komutanlığı,
F) Okul komutanlıkları,
G) Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı,
H) 800 yataklı askeri hastaneler.
BAYRAK ÖRTÜLEBİLECEK YERLER
Madde 21 - Bayrak, açılış törenlerinde Atatürk heykellerine, yemin törenlerinde masalara örtülebilir.
Cumhurbaşkanlığı yapmış kişilerin, şehitlerin, Türk Silahlı Kuvvetlerinin sivil personel dışındaki mensuplarının, bunların emeklilerinin, 18 inci madde hükmüne göre makam odalarında Bayrak bulunan kamu görevlilerinin, bu görevleri daha önce yapmış olanlarla aşağıda yazılı kimselerin cenaze törenlerinde tabutlarına Bayrak örtülebilir :
A) Milletvekilleri ve milletvekilliği yapmış olanlar,
B) Temsilciler Meclisi, Danışma Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu üyeliği yapmış olanlar,
C) Milli Birlik Komitesi üyeliği yapmış olanlar,
D) Gaziler,
E) Yüksek yargı organları üyeleri ve emeklileri,
F) Sayıştay üyeleri ve emeklileri,
G) Hakim ve savcılarla emeklileri,
H) Yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri ve emeklileri,
İ) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurul üyeleriyle bu görevi yapmış olanlar,
J) Devlet sanatçıları,
K) Devlet madalyası sahipleri,
L) Kızılay, Türk Hava Kurumu genel başkanları ve bu görevi yapmış olanlar,
M) Emniyet mensupları ve emeklileri,
N) Dünya, Olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış olmaları dolayısıyla 2913 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmış sporcular,
O) Resmi okul müdürleri,
P) Basın şeref kartı sahipleri,
R) İşçi ve İşveren sendikaları konfederasyon başkanları ve bu görevi yapmış olanlar,
S) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının en üst kuruluşunun başkanları ve bu görevi yapmış olanlar,
T) Bilimsel, sanatsal, kültürel, sportif ve sosyal alanlarda üstün hizmet verdiği mülki amirlerince kabul edilen diğer Türk vatandaşları,
Ancak, Devlet aleyhine veya yüz kızartıcı mahiyette bir suç işlemekten hüküm giymiş olanların tabutlarına, affedilmiş olsalar bile, Bayrak örtülemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM: BAYRAK TÖRENİ, BAYRAĞA SAYGI VE YASAKLAR
BAYRAK TÖRENİ VE BAYRAĞIN KATLANMASI
Madde 22 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./8. md.)
1) Bayrak, aşağıda belirtilen şekilde törenle çekilir ve indirilir :
A) Türk Silahlı Kuvvetlerindeki bayrak törenlerinde, bir subay veya astsubay komutasında, birliğin seviyesine uygun sayıda silahlı erlerden oluşan bir saygı kıt'ası, Bayrağın çekileceği veya çekili bulunduğu direğin karşısında veya yakınında, varsa bando veya boru çalacak askerlerle birlikte cephe alır. Gerektiği kadar asker, Bayrağın direğe çekiliş veya indirilişi için hazır bulunur ve çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı selamlar. Varsa bando İstiklal Marşını veya boru Bayrak marşını (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına mensup gemilerde bando yoksa silistre) çalmaya başladığı anda subay ve astsubaylar elle, kıt'a tüfekle Bayrak çekilinceye veya indirilinceye kadar selam durur.
B) Küçük deniz araçlarında tören, serdümen tarafından yapılır.
C) Emrinde polis, jandarma gibi üniformalı personel bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında ve bu personelin bulunduğu karakollarda tören, (A) bendindeki esaslara göre yapılır.
D) Emrinde üniformalı özel güvenlik teşkilatı bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında Bayrak, bir güvenlik görevlisi tarafından çekilir ve indirilir. Güvenliği aksatmayacak şekilde yeterli sayıda personeli bulunan kuruluşlarda ise Bayrağı çeken ve indiren güvenlik görevlisiyle birlikte en az üç kişilik üniformalı personel şapkalı olarak Bayrağın çekilişi ve indirilişi sırasında Bayrağı selamlar.
E) Emrinde üniformalı personel bulunmayan kurumlarla yabancı ülkelerdeki resmi ve milli binalardaki törenlerde, Bayrağı çeken veya indiren kişi başı açık olarak bulunur, çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı selamlar.
F) (Değişik bend: 28/05/2001 - 2001/2574 S.Tüz./1. md.) Okullardaki Bayrak töreninde Bayrağı çeken veya indiren kişi çekilmesinden sonra veya indirilmesinden önce Bayrağı selamlar. Öğretmenler, öğrenciler ve okuldaki diğer kamu görevlileri törene başları açık olarak saygı duruşu ile katılırlar. Varsa bando eşliğinde, yoksa boru veya komutla İstiklal Marşı söylenir.
G) Türk bandralı ticaret gemilerinde tören, üç kişilik mürettebatla üniformalı olup olmadıklarına göre (A) veya (E) bentlerinde, küçük deniz araçlarında ise (E) bendinde belirtilen biçimde yapılır.
H) Özel yerlerde ve konutlarda tören, Bayrağı çekecek veya indirecek kişinin üniformalı olup olmadığına göre Bayrağı selamlaması suretiyle yapılır.
2) Bayrak, indirildikten veya 21 inci maddede belirtilen yerlere örtülme işleminden sonra aşağıdaki esaslara göre katlanır:
A) Normal, günlük kullanımda Bayrak, önce eni yönünde tam ikiye, sonra ay'ın üst kısmından tekrar tam ikiye katlanır. Beyaz renkli kısım içte kalacak şekilde, uçum yönünden ve yıldızın uç kısmından başlayacak şekilde 1/3 oranında katlanır. Uçkur kısmı, katlanmış olan bölümün içinde tam olarak yer alacak şekilde son katlama yapılır. Bu son durumda katlanmış Bayrağın her iki yüzünden de beyaz renkli ay ve yıldızın hiçbir kısmı görülmeyecektir. Normal günlük kullanımda Bayrağın katlama şekli Ek-5 de gösterilmiştir.
B) Tabutlara eni 200 cm olan Bayrak örtülür. Tabutlara örtülen Bayrak, önce yıldızın tam üst kısmından, boydan eni yönünde arkaya doğru katlanır. Sonra yıldızın alt değme noktasından, eni yönünde yine boydan arkaya doğru katlanır. Arta kalan fazlalık yine arka kısma doğru katlanır. Yıldızın uçkur kısmına yakın noktasından arkaya doğru katlanır. Yıldızın diğer değme noktasından arkaya doğru iki kez katlanarak yıldızın en üstte kalması sağlanır. Tabutlara örtülen Bayrağın katlanma şekli Ek-6 da gösterilmiştir.
Şehit tabutuna örtülen Bayrak katlanmasından sonra şehit ailesine verilir.
BAYRAĞA SAYGI
Madde 23 - Bayrak, çabuk çabuk çekilir ve yavaş yavaş indirilir.
Bayrak çekilmeden önce veya indirildikten sonra özel bir saygıyla taşınır.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait gemilere girip çıkanlar, direkte bulunan Bayrağı yüzlerini dönerek selamlarlar.
BAYRAĞIN YARIYA ÇEKİLMESİ
Madde 24 - Bayrak, 10 Kasımda Türkiye'de ve Türkiye Cumhuriyetinin dış temsilciliklerinde, resmi ve milli binalarında yarıya çekilir.
Bayrağın yarıya çekileceği diğer haller ve zamanlar Dışişleri Bakanlığının görüşü alınarak Başbakanlıkça tesbit ve ilan edilir.
(Değişik fıkra: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./9. md.) Bu hallerde Bayrak, yavaş yavaş yarıya indirilir.
(Değişik fıkra: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./9. md.) Sürekli çekilmeyen yerlerde Bayrak, önce tepeye kadar çekilir, sonra yarıya indirilir.
BAYRAK ÇEKİLMEYECEK VE KONULMAYACAK YERLER
Madde 25 - (Değişik madde: 16/04/2001 - 2001/2130 S.Tüz./10. md.)
Yıkık, terkedilmiş, yapımı tamamlanmamış binalara, mutfak, tavla ve benzeri yerlere, çamur ve çöp dubası ile benzeri teknelere, 19 uncu maddede belirtilen binek taşıtları dışındaki kara taşıtlarına Bayrak çekilmez ve konulmaz.
YASAKLAR
Madde 26 - Bayrak, yırtık, sökük, yamalı, delik, kirli, soluk, buruşuk olarak veya taşıdığı manevi değeri zedeleyecek biçimde kullanılamaz; 21 inci madde hükümleri dışında, ne maksatla olursa olsun, örtü olarak serilemez; oturulan veya ayakla basılan yerlere konulamaz; elbise ve üniforma olarak giyilemez. Bu yerlere, masalara, kürsülere vb. eşya üzerine Bayrağın şekli yapılamaz.
Hiç bir siyasi parti, kuruluş, dernek, vakıf tarafından amblem, flama, sembol ve benzerlerinin ön ve arka yüzünde, Bayrak, esas ve fon olarak kullanılamaz.
Bayrağa sözle, yazıyla veya hareketle veya herhangi bir şekilde hakaret edilemez, saygısızlıkta bulunulamaz. Bayrak yırtılamaz, yakılamaz, yere atılamaz, gerekli itina gösterilmeden kullanılamaz.
ALTINCI BÖLÜM: ÖZEL BAYRAKLAR
ÖZEL BAYRAKLAR
Madde 27 - Tanıtıcı bayraklar dışındaki özel bayraklar al zemin üzerine ay yıldız resmolunarak yapılır. Özel bayraklarla tanıtıcı bayrak aşağıda gösterilmiştir.
A) Cumhurbaşkanlığı forsu,
B) Flandra,
C) Sembolik bayraklar,
D) Özel işaretli bayraklar,
1 - Kare bayraklar,
2 - Gidon bayraklar.
3 - Eksiz bayraklar.
E) Flamalar,
F) Tanıtıcı bayraklar.
CUMHURBAŞKANLIĞI FORSU
Madde 28 - Cumhurbaşkanlığı forsu, (Ek: 4) te gösterilen ölçülere uygun olarak yapılır. Forsun sol üst köşesinde yer alan güneş ve yıldızlar sarı renktedir. Cumhurbaşkanının ikametgahında, ziyareti süresince bulunduğu yerde, bayrak direğine çekilir, gece ve gündüz çekili kalır, makam odasında çalışma masasının sol gerisine konur, içinde bulunduğu arabanın sol önünde, tepesinde ay yıldız bulunan kromajlı direğe çekilir.
FLANDRA
Madde 29 - Flandra, boyu eninin 18 katı olan bayraktır. Bu bayraklar, savaş gemileriyle yardımcı gemilerde, tanıtma işareti olmak üzere, yalnız denizde kullanılır.
SEMBOLİK BAYRAKLAR
Madde 30 - Sembolik bayraklar, küçültülerek kumaş veya başka maddeler üzerine yapılan bayraklardır.
ÖZEL İŞARETLİ BAYRAKLAR
Madde 31 - Özel işaretli bayraklardan;
1 - Kare bayraklar, eni boyuna eşit olarak,
2 - Gidon bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan Bayrağın, uçum yönünde eklenen ve kenarları Bayrak enine eşit olan karenin köşegenlerinin kesiştiği noktayla uçum kenarının iki ucu arasında kalan üçgenin oyulmasıyla,
3 - Eksiz bayraklar, eni bir metre, boyu üç metre olan bayrağa yüksekliği bir metre olan ikizkenar üçgen eklenmesiyle, yapılır.
FLAMALAR
Madde 32 - Flamalar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve uçum yönünde birleşen kenarları birbirine eşit bulunan üçgen şeklindeki bayraklardır.
TANITICI BAYRAKLAR
Madde 33 - Tanıtıcı bayraklar, boyu eninin birbuçuk katı olan ve üzerlerine, resmi ya da özel kurum ve kuruluşların tescil edilmiş amblemleri resmolunan bayraklardır.
ÖZEL BAYRAKLARIN KULLANILMASINA DAİR DİĞER ESASLAR
Madde 34 - Sembolik bayraklar, özel işaretli bayraklar ve flamalar milli ve resmi bayramlarda, kurtuluş ve Atatürk'ü anma günlerinde, yabancı devlet büyüklerinin Ülkemize yapacakları ziyaretlerde kullanılır.
Sembolik bayraklar, ayrıca, okulların süslenmesinde kullanılabileceği gibi, birinci fıkrada sayılan günlerde, temel atma ve açılış törenleri, Devlet büyüklerinin yapacakları Yurt gezileri vb. durumlarda, tabii renkte veya kırmızı beyaz renklere boyanmış yahut ucuna bayrak uzunluğunda kırmızı beyaz kurdele ve şeritler bağlanmış çubuklara takılarak elde taşınabilir; iplere tek tek veya dizi halinde takılarak veya doğrudan sarkıtılarak donanma amacıyla kullanılabilir.
Sembolik bayrakların bu durumlar dışında kullanılması, mahalli mülki amirinin müsaadesine bağlıdır.
Tanıtıcı bayraklar, sadece, ait oldukları kurum ve kuruluşların binaları önüne çekilebilir, bunların düzenledikleri tören ve toplantılarda kullanılabilir. Ayrıca, bunların üst görevlilerinin makam odalarında, çalışma masalarının sol gerisine konulabilir. Bu bayrakların çekildiği direklerin tepesine ay yıldız konulamaz.
Türkiye Kızılay Derneğinin tanıtıcı bayrağı, sağlık kuruluşlarının direklerine çekilebilir.
BAYRAĞIN TANITICI BAYRAKLARLA BİRLİKTE ÇEKİLMESİ
Madde 35 - Tanıtıcı bayrak çeken kuruluşlarda en az iki direk bulunur. Bina ön yüzüne göre sağdaki direğe Bayrak, soldaki direğe tanıtıcı bayrak çekilir.
Bu durumlarda, tanıtıcı bayrakların ebadı Bayrak ebadından büyük, direkleri Bayrak direğinden yüksek olamaz.
Bu gibi yerlere, ancak, Milli Bayram, genel tatil, hafta tatili, kurtuluş ve Atatürk'ü anma günlerinde Bayrak çekilebilir.
Üç direk bulunan yerlerde Bayrak, ortadaki direğe, üçten çok direk varsa, bina ön yüzüne göre sağdaki direğe çekilir.Bu direklerin hepsine Bayrak çekilmesi halinde, bayrakların ebadı eşit olmalıdır.
YEDİNCİ BÖLÜM: TESCİL VE MÜSAADE İŞLEMLERİ
TESCİLE YETKİLİ MAKAMLAR
Madde 36 - Tanıtıcı bayraklar ve forslar şekil, ölçü, renk vb. Özellikleri yönünden incelenip tescil edilmedikçe kullanılamaz.
Tescile;
A) Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar için, Genelkurmay Başkanlığı,
B) Eğitim kurumları, spor kulüpleri, izci ve yavrukurt kuruluşları vb. kuruluşlara ait olanlar için, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı,
C) Bunlar dışında kalanlar için, İçişleri Bakanlığı, yetkilidir.
Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olanlar dışında kalan tanıtıcı bayrakların tescil ve müsaade işlemlerinin nasıl yapılacağı ilgili bakanlıklar ve kuruluşların görüşleri alınarak İçişleri ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlıklarınca yürürlüğe konulacak yönetmeliklerde gösterilir.1615 sayılı Gümrük Kanununun 163 üncü maddesinde yer alan gümrük bayrağı bu madde hükümlerinin dışındadır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM: ÇEŞİTLİ VE SON HÜKÜMLER
DONANMA MAKSATLI SÜSLER
Madde 37 - Donanma maksadıyla yapılan çeşitli renk ve şekildeki süsler, bu Tüzük hükümlerine bağlı değildir.
ESKİMİŞ BAYRAKLARIN YOK EDİLMESİ
Madde 38 - (Değişik madde: 22/10/1999 - Tüzük 99/13554 - 1. md.)
Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve kullanılamayacak duruma gelmiş bayrakların yok edilme usul ve esasları, İçişleri Bakanlığının koordinatörlüğünde Milli Savunma, Dışişleri ve Maliye Bakanlıklarınca birlikte çıkarılacak bir Yönetmelikle belirlenir.
KANUNA VE TÜZÜĞE AYKIRI FİİLLERİN ÖNLENMESİ
Madde 39 - Türk Bayrağı Kanununa ve bu Tüzüğe aykırı fiiller, yetkili makamlarca derhal önlenir.
YÜRÜRLÜK
Madde 40 - 22/09/1983 günlü ve 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanununun 2, 3, 6 ve 9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş olan bu Tüzük hükümleri Resmi Gazetede yayımı gününde yürürlüğe girer.
YÜRÜTME
Madde 41 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
TÜZÜĞE İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER:
17/07/1995 TARİHLİ VE 95/7075 SAYILI TÜZÜĞÜN GEÇİCİ MADDESİ:
Geçici Madde - Mevcut bayrakların kullanımlarına eskiyinceye kadar devam olunabilir.
2 NUMARALI ÇİZELGE
AYIN DIŞ ÇEM- AYIN DIŞ AYIN DIŞ VE İÇ ÇEM- AYIN İÇ- YILDIZ UÇKURBERİNİN UÇKUR- ÇEMBERİ- BERLERİNİN MERKEZ- ÇEMBERİ- ÇEMBE- LUK GE LUĞA UZAKLIĞI NİN ÇAPI LERİ ARASINDAKİ NİN ÇAPI RİNİN NİŞLİĞİ
EN BOY UZAKLIK ÇAPI
M. M. M.cm. M.cm. M.cm. M.cm. M.cm. M.cm.
cm. cm.
0.50 0.75 0.25 0.25 0.3 0.20 0.12.5 0.1.6
0.75 1.12.5 0.37.5 0.37.5 0.4.6 0.30 0.18.7 0.2.5
1.00 1.50 0.50 0.50 0.6.2 0.40 0.25 0.3.3
1.50 2.25 0.75 0.75 0.9.3 0.60 0.37.5 0.5
2.00 3.00 1.00 1.00 0.12.5 0.80 0.50 0.6.6
2.50 3.75 1.25 1.25 0.15.6 1.00 0.62.5 0.8.3
3.00 4.50 1.50 1.50 0.18.7 1.20 0.75 0.10
3.50 5.25 1.75 1.75 0.21.8 1.40 0.87.5 0.11.6
4.00 6.00 2.00 2.00 0.25 1.60 1.00 0.13.3
4.50 6.75 2.25 2.25 0.28.1 1.80 1.12.5 0.15
5.00 7.50 2.50 2.50 0.31.2 2.00 1.25 0.16.6
5.50 8.25 2.75 2.75 0.34.3 2.20 1.37.5 0.18.3
6.00 9.00 3.00 3.00 0.37.4 2.40 1.50 0.20
6.50 9.75 3.25 3.25 0.40.5 2.60 1.62.5 0.21.6
7.00 10.50 3.50 3.50 0.43.6 2.80 1.75 0.23.3
7.50 11.25 3.75 3.75 0.46.7 3.00 1.87.5 0.25
1- Çizelgedeki sayılar aşağıdaki emsallere göre hesap edilmiştir :
Ayın dış çemberinin uçkurluğa uzaklığı 1/2 Genişlik
Ayın dış çemberinin çapı 1/2 "
Ayın iç ve dış çemberlerinin merkezleri
arasındaki uzaklık 0.0625 "
Ayın iç çemberinin çapı 0.4 "
2- Çizelgede öngörülenlerden daha büyük ve daha küçük bayrak yapıldığı takdirde bu oranlar gözönünde tutulacaktır.
