Ayrılma: Avara Usturmaça: Teknelerin birbirine veya pontona/rıhtıma yaslanmaları durumunda gövdelerinin çizilmesine, zarar görmesine engel olan lastik balon
Palamar veya Koltuk: Tekneyi rıhtıma bağlayan halatlar Pasarella: Kıçtan ya da baştankara olunduğunda, karaya çıkmak için kullanılan portatif köprüler Koç Boynuzu, Kurtağzı, Baba: Tekneyi rıhtıma bağlamak için kullanılan sabit elemanlar Tonoz: Liman veya marinalarda şamandıralara bağlı sabit demirler Baştankara:Teknenin sahile veya bir iskeleye baştan bağlanması Kıçtankara: Teknenin sahile veya bir iskeleye kıçtan bağlanması
Liman girişi ve çıkışlarında uyulması gerekenler
• Limana yaklaşırken hız kesilir, motor ağır yolda limana girilir. • Giriş ve Çıkışlarda küçük ve yollu tekneler, büyük teknelere yol verir. • Liman ağzı boşaldıktan sonra giriş veya çıkış yapılır. Giriş ve geçiş üstünlüğü büyük teknenindir. • Yelkenli teknelerde motor çalıştırılır, limandan çıkılır daha sonra yelken basılır. Limana girişte motor çalıştırılır, limana girmeden yelkenler toplanır. • Limana giriş ve çıkışlar aksi bir kural konmadı ise her zaman Sancaktan (sağ’dan) yapılır. • Palamar, liman görevlisi tarafından alınır veya bırakılır.
Yanaşmaya başlarken ve yanaşma esnasında;
• Bağlanma yerinize yaklaşırken hız azaltın.
• Palamarlarınızı, usturmaçalarınızı kullanıma hazır hale getirin.
• Bir marina içinde yanaşma yapacaksanız, trafiği gözlemleyip, diğer teknelerin yanaşma veya kalkma haklarına saygı ve nezaket gereği, sabırla bekleyin.
• Yanaşmayı o an şartlar mümkünse, rüzgara karşı yapın.
Rüzgara karşı yanaşmalarda her zaman daha kontrollü bir yanaşma yapılabilir.
• Rüzgara karşı yanaşmalarınızı iskeleye 30-45° lik açıyla yapın.Şekil 1
Şekil 1
• Rüzgarı arkadan aldığınız durumlarda ise iskeleye 10-20°lik daha dar bir açıyla yaklaşın. Şekil 2
Şekil 2
Gerektiğinde motoru durdurun. Rüzgar sizi sürükleyerek motorun işini yüklenir.
YANAŞMA VE KALKMA
Tekneler bir yerlere yanaşıp kalkarken ya da manevra yaparken bir takım etkenlerin hesap edilmesi gerekir. Bunlar sırasıyla; Rüzgâr Etkisi - Pervane Etkisi - Dümen Etkisidir.
Yanaşma manevraları yapılan yerlerde genelde akıntının etkisi fazla olmadığı için akıntının etkisini göz ardı ediyoruz.
RÜZGAR ETKİSİ
Bir limana yanaşırken veya çıkarken, özellikle sert havalarda hesap edilmesi gereken en önemli etkendir. Tekneler limalara yanaşırken;
Ya Baştankara (baş taraf iskeleye dönük, tonoz halatı kıçta),
ya Kıçtankara (kıç taraf iskeleye dönük, tonoz halatı başta),
ya da Aborda olarak (yanlamasına yanaşma) yanaşırlar.
Limana girerken baştankara yanaşmak her ne kadar daha kolay gibi gözükse de, çıkış düşünülerek kıçtankara yanaşma birçok denizci tarafından tercih edilen yanaşma biçimidir. Önemli Hatırlatma Kıçtan kara yanaşmalarda öncelikle rüzgar üstü palamar bağlanmalıdır. Mümkün olduğunca hızlı bağlandıktan sonra ileri yol verilecek, tekne sabit durabilir pozisyona getirilmelidir.
KALKMA ÖRNEK 1
YANAŞMA ÖRNEK 1 Teknenin Sancak Tarafından Yanaşma
YANAŞMA ÖRNEK 2 Teknenin İskele Tarafından Yanaşma
PERVANE ETKİSİ
Suyu yararak aynı bir vida gibi davranan ve teknelerin ileri ya da geri gitmelerini sağlayan pervanelerin iki farklı dönüş yönü vardır. Bazı pervaneler motor ileri yoldayken saat yönünde, bazıları ise saat yönünün tersine dönerek çalışırlar. Tornistana (Geri Yol)geçildiği zamansa pervane, ileri yolda dönüş yönü ne ise tersi yönde dönmeye başlar. Motor ileri yolda iken saat yönünde (sağa dönüşlü) dönen pervaneler teknenin kıçını Sancak tarafa, saat yönünün tersine (sola dönüşlü) dönen pervaneler ise teknenin kıçını İskele tarafa döndürmeye çalışacaktır.
Aynı şekilde ileri yolda saat yönünde olan bir pervane tornistana (geri yol) alındığı zaman teknenin kıçını İskeleye doğru, ileri yolda saat yönünün tersi yönde olan bir pervane ise tornistanda teknenin kıçını Sancak tarafa doğru döndürmeye çalışacaktır.
Pervanenin etkisi yanaşma, kalkma ve manevralarda avantaja dönüştürülerek büyük kolaylık sağlanabilir.
DÜMEN ETKİSİ
Teknelerde iki çeşit dümen vardır. Bunlardan bir tanesi simit dümen (dolap dümen), diğeri ise yekedir. Simit dümen aynı arabalardaki direksiyon gibi çalışır, yani sancağa çevrildiğinde tekne sancağa, iskeleye çevrildiğinde tekne iskeleye dönmeye başlar. Yeke ise tam ters mantıkta çalışır. Yeke sancağa kırıldığı zaman tekne iskeleye, iskeleye kırıldığı zaman tekne sancağa dönmeye başlar.
Çok önemli olan bir konu da tekneler dönerlerken kıç taraflarının dönmesi ve baş taraflarının buna cevap vermesidir. Yani nasıl arabalar dönerlerken ön tekerleklerin olduğu taraf dönüyor ve arka tekerler ona cevap veriyor ise, teknelerde bu durum tam tersinedir. Biz tekneyi döndürmeye çalıştığımız zaman teknenin arkası su üzerinde kayar ve dönmek istediğimiz açı kadar yayçizer. Buna kayma denir.
Limana giriş ve çıkışlarda tekne üzerindeki görev dağılımı dengeli bir şekilde yapılmalıdır. En az üç kişi palamarların başına (buna tonozda dahil) geçecek şekilde bir dağılım olması en sağlıklısıdır. Özellikle sert havalarda varsa fazladan kişiler teknenin kenarlarına gidip yan tekneleri kollamalıdır. Eğer her şey yanaşma-kalkmadan önce belirlenir ve kişiler ne yapacağını tam olarak bilirlerse sorun yaşama olasılığı en aza iner .
Teknemizle limandan ayrılırken veya yanaşırken, eğer yan taraflarımızda tekne varsa onlara da dikkat etmek zorundayız. Örneğin şekildeki gibi ortadaki gri renkli tekne bizim teknemiz olsun. Biz de çıktıktan sonra sancağa veya iskeleye dönmek zorunda olalım.
Buradan çıkarken teknemizin kıç tarafı diğer teknelerin baş tarafını kurtarmak zorundadır. Çünkü tekneler manevra yaparlarken arka tarafları döner ve ön tarafları buna cevap verir. Dolayısı ile teknemize hafif bir gaz verip dümeni hemen kullanmak yan teknelere çarpmamıza neden olacaktır. Bundan dolayı dönme işlemine teknemizin kıç tarafı diğer teknelerin baş tarafına yaklaştığında, hatta onların tonoz halatlarını kurtardığı zaman başlamamız gerekir. Çünkü tonoz halatı suyun dibinden dik olarak çıkmaz, belli bir açıyla çıkar ve bizimde teknemizin altında ( yelkenliler için geçerli) yaklaşık 1,5-2m uzunluğunda salmamız vardır. Takılma ihtimaline karşın hesabı iyi yapmak gerekmektedir.
