1. Öncelikli Yol Hakkı

KUMANDA ALTINDA BULUNMAYAN TEKNE

Tanım: Manevra yapma yeteneği olmayan ve bu yüzden diğer teknenin yolundan çıkma yeteneği bulunmayan teknelerdir. [ Kural 3 (f) ]

Diğer bütün teknelere karşı öncelikli yol hakkları vardır.

Gece işareti: En iyi görülebilecek yerde, dikey bir doğru üzerinde, her yönden görülen iki kırmızı fener. [ Kural 27 (a) (i) ]

Kumanda altında bulunmayan tekne üzerinde yol yoksa (demirli durumda) sadece bu iki feneri gösterecektir. (Şekil 1.1)

Üzerinde yol varsa, iki kırmızı fenerle birlikte pupa ve borda fenerlerini gösterecektir. [ Kural 27 (a) (iii) ] ( Şekil 1.2)

Gündüz işareti: En iyi görülebilecek yerde,dikey bir doğru üzerinde iki siyah küre. [ Kural 27 (a) (ii) ]

Kısıtlı görüş şartlarında verilecek ses işareti
İki dakika aralıklarla bir uzun ,iki kısa düdük. [Kural 35 (c)]

 

 

 

MANEVRA YETENEĞİ SINIRLI TEKNELER

Tanım: Yaptığı iş nedeniyle bu kuralların gereğine uygun olarak manevra yapma yeteneği sınırlanan ve bu yüzden diğer bir teknenin yolundan çıkma yeteneği olmayan bir tekne anlamına gelir. [ Kural 3(g) ]

“Kumanda altında bulunmayan” tekneler haricindeki bütün teknelere karşı yol hakları vardır.

“ Manevra yeteneği sınırlı tekneler” kapsamına şu tekneler girmektedir [ Kural 3(g) ] :

Tanım kapsamı içinde kalan teknelere ilaveten,

• Bir seyir işareti,denizaltı kablosu veya boru hattının döşenmesi,çalışması veya toplanmasıyla meşgul bir tekne.
• Seyir halinde ikmalle uğraşan veya insan, kumanya veya yük aktaran bir tekne.
• Bir hava aracını denize indirme veya denizden alma işiyle uğraşan tekne.
• Tarama, sörvey veya sualtı işleriyle uğraşan bir tekne

TANIM GEREĞİ MANEVRA YETENEĞİ SINIRLI STANDART TEKNELER

Gece işareti : En iyi görülebilecekleri yerde dikey bir doğru üzerinde üç fener gösterecektir. Bu fenerlerin en üstteki ve en alttaki kırmızı, ortadaki beyaz olacaktır. [ Kural 27 (b) (i) ]

Manevra yeteneği sınırlı tekne üzerinde yol yoksa (demirli durumda) sadece bu fenerleri gösterecektir. [ Kural 27 (b) (iv) ] (Şekil 2.1)

Üzerinde yol varsa, bu fenerlerle birlikte seyir fenerlerini gösterecektir. [ Kural 27 (b) (iii) ] (Şekil 2.2)

Gündüz işareti : En iyi görülebilecekleri yerde dikey bir doğru üzerinde üç şekil gösterecektir. bu şekillerin en üstteki ve en alttaki küre,ortadaki eşkenar dörtgen şeklinde olacaktır. [ Kural 27 (b) (ii) ] (Şekil 2.2)

Manevra yeteneği sınırlı tekne üzerinde yol yoksa (demirli durumda) bu şekillere ilaveten, demirli bir teknenin göstermesi gereken işaretleri gösterecektir . [ Kural 27 (b) (iv) ] (Şekil 2.1)

TARAMA, SÖRVEY VEYA SUALTI İŞLERİYLE UĞRAŞAN BİR TEKNELER

Tarama, sörvey veya sualtı işleriyle uğraşan teknelerin bordalarında yaptığı çalışma nedeniyle geçişe engel bir durum varsa manevra yeteneği sınırlı teknelerin göstereceği standart fenerlere ilaveten şu fenerleri göstereceklerdir.

Engelin bulunduğu tarafı işaret etmek üzere dikey bir doğru üzerinde her yönden görünür iki kırmızı fener veya iki küre. [ Kural 27 (d) (i) ] (Şekil 2.3)

Diğer teknenin geçebileceği tarafı işaret etmek üzere,dikey bir doğru üzerinde her yönden görünür iki yeşil fener veya iki eşkenar dörtgen [Kural 27 (d) (ii) ] (Şekil 2.3)

Eğer su altı çalışmasıyla meşgul teknenin üzerinde yol yoksa (demirli durumda) sadece bu fenerleri, [ Kural 27 (d) (iii) ] (Şekil 2.3)

Üzerinde yol varsa bu fenerlere ilaveten seyir fenerlerini [ Kural 27 (d) ] (Şekil 2.4) gösterecektir.

Dalgıç işleriyle uğraşan bir teknenin yukarda belirtilen işaretleri göstermesi pratik olmadığı hallerde; gece, standart manevra yeteneği sınırlı tekne fenerlerini [ Kural 27 (e) (i) ] (Şekil 2.5); gündüz, uluslar arası “A” flamasını [ Kural 27 (e) (ii) ] (Şekil 2.6)gösterecektir.

MAYIN TEMİZLEME İŞLERİYLE UĞRAŞAN TEKNE:

Gece işareti : Biri pruva direği başına yakın, diğerleri pruva direği cundalarında gösterilecek her yönden görünür üç yeşil fener. Mayın tarayan geminin üzerinde yol bulunacağından dolayı aynı anda seyir fenerlerini de yakacaktır. [ Kural 27 (f) ] (Şekil 2.7)

Gündüz işareti : Biri pruva direği başına yakın, diğerleri pruva direği cundalarinda üç küre. [ Kural 27 (f) ] (Şekil 2.7) gösterecektir.

Mayın temizleme işiyle uğraşan teknenin tarama yaptığı alan genellikle bir askeri eğitim sahasıdır ve ilanen duyurulmuştur. Bu nedenle esas olarak, diğer teknelerin bu sahaya girmemeleri gerekmektedir. Yasaklanmamış bir sahada mayın temizleme işiyle uğraşan bir tekneyle karşılaşan diğer bir tekne, tarayıcının 1000m. den daha yakınından geçmemelidir. [ Kural 27 (f) ]

YEDEKLEME İŞİYLE UĞRAŞAN TEKNELER

Denizde Çatışmayı Önleme Kuralları yedek çeken tekneleri, menevra yeteneği kısıtlı tekneler içinde belirgin bir şekilde sınıflandırmamış olsa bile, genel kanı, bu teknelerin, istedikleri süratle rota değiştirememeleri, kuralların gerektirdiği durumlarda stop edememeleri, tornistan verememeleri ve yaptıkları ani haraketlerin yedeklenen gemi tarafından istenen sürede algılanamaması nedeniyle manevra kabiliyeti kısıtlı tekneler içinde değerlendirilmesi gerektiği şeklindedir.

Buna ilaveten, gerek yedekleyen ve gerekse yedeklenenin rotalarından ayrılma yetenekleri önemli bir şekilde kısıtlanan yedekleme işiyle uğraşan bir tekneye, manevra yeteneği sınırlı tekneler içinde özel bir yer verilmiştir. [ Kural 3 (g) (vı) ] . Bu nedenle sınıflamayı iki başlık altında yapmak ve yedekleme işleminin neden olduğu genel manevra zorluklarının ötesinde, özel bir takım nedenlerle manevrası kısıtlı yedek çeken teknenin, diğer yedekleme işleriyle uğraşan teknelere nazaran öncelikli yol hakkına sahip olduğunu kabul etmek gerekir .

(Bordadan ve iterek yedekleme yapan tekneler için kural 24′e bakınız.)

ÇEKEREK YEDEKLEME YAPAN TEKNELER

1. Yedekleyen bir teknenin kıçından, yedeklenenin kıç sonuna kadar olan mesafe (yedek boyu) 200m. den kısa ise ,seyir fenerlerini ve ilaveten, silyon feneri doğrultusunda ikinci bir silyon feneri ve pupa feneri üzerinde, dikey doğrultuda bir yedekleme feneri gösterecektir. (yedekleyen teknenin boyu 50m.den kısa)
[ Kural 24 (a)(ı) (ıv)] (Şekil 2.9)

2.Yedekleyen bir teknenin kıçından, yedeklenenin kıç sonuna kadar olan mesafe 200m. den fazla olması halinde
yukardaki fenerlere ilaveten diğer silyon fenerleri doğrultusunda üçüncü bir silyon feneri daha gösterecektir.
(yedekleyen tekne boyu 50m.den kısa) [ Kural 24 (a) (ı) ]
Yedek boyu 200m. den fazla ise gündüz vakti yedek çeken tekne en iyi görülebilecek yerinde eşkenar dörtgen şekli gösterecektir.[Kural 24 (a) (v)] (Şekil 2.10)

3.Yedekleyen tekne boyu 50m.den uzun ve yedek boyu 200m.den kısa ise başta kıçta iki silyon ve bunlara ilaveten birinin doğrultusunda 3. bir silyon feneri gösterecektir. [Kural 24 (d)] (Şekil 2.11)

4.Yedekleyen tekne boyu 50m.den uzun ve yedek boyu 200m.den uzunsa, başta kıçta iki silyon ve bunların birinin doğrultusunda 2 silyon feneri daha gösterecektir. [Kural 24 (d)]

5. Yedeklenen tekneler, gece vakti pupa ve borda fenerlerini (Şekil 2.12), yedek boyu 200m.den fazla ise gündüz vakti en iyi görülebilecek yerlerinde eşkenar dörtgen şekli (Şekil 2.13) göstereceklerdir. [Kural 24 (e)]

Yedek çeken ve rotasından ayrılma yeteneği olmayan bir tekne yukarda belirtilen işaretlere ilaveten “manevra yeteneği sınırlı tekne fenerlerini ve işaretlerini gösterir. [ Kural 27 (c)]

Yedekleyen tekne boyu 50m.den kısa, yedek boyu 200m.den kısa, rotasından ayrılma yeteneği olmayan tekne. (Şekil 2.14)

Kısıtlı görüş şartlarında verilecek ses işareti
İki dakika aralıklarla bir uzun ,iki kısa düdük. [Kural 35 (c)]

Not: Dalgıç işlerinde hariç olmak üzere, boyları 12m. den küçük teknelerden bu kurallarda belirtilen fenerleri ve şekilleri göstermeleri istenmeyecektir. [Kural 27 (g)]

3.Öncelikli Yol Hakkı

SU ÇEKİMLERİ NEDENİYLE SEYİRLERİ KISITLI TEKNELER

Tanım : Mevcut su derinliğinin ve seyre elverişli genişliğin kendi çektiği su ile ilişkisi nedeniyle izlediği rotadan ayrılma yeteneği önemli bir şekilde kısıtlanan, kuvvetle yürütülen teknedir. [ Kural 3 (h) ]

“Kumanda altında bulunmayan” ve “Manevra yeteneği sınırlı”  tekneler dışında kalan teknelere karşı yol hakkına sahiptir. [ Kural 18 (d) (i) ]

Gece işareti: Standart seyir fenerlerine ilaveten, en iyi görülebilecek bir yerde, her yönden görünür ve dikey bir doğru üzerinde üç kırmızı fener gösterecektir. [ Kural 28 ] (Şekil 3.1)

Gündüz işareti: En iyi görülebilecek bir yerde bir silindir gösterir.  [Kural 28] (Şekil 3.1)

4. Öncelikli Yol Hakkı

BALIKÇILIKLA UĞRAŞAN TEKNELER

Tanım: Manevra yeteneğini sınırlayan, ağlar, oltalar, troller veya diğer avlanma araçları ile balık avlayan teknelerdir. Manevra yeteneğini kısıtlamayan oltalar veya diğer avlanma araçlarıyla balık avlayan tekneleri kapsamaz. [ Kural 3 (d) ]

Kuvvetle yürütülen ve yelkenli teknelere karşı yol hakları vardır. Diğer bütün teknelere yol verirler.

Trol çeken tekne:

Gece işareti: Üstteki yeşil alttaki beyaz renkte olan ve dikey bir doğru üzerinde olan ve her yönden görünür iki fener. [ Kural 26 (b) (i) ] Üzerinde yol olmayan, boyu 50m.den kısa trol  işleriyle uğraşan tekne.( Şekil 4.1)

Boyu 50m.den uzun trol işleriyle uğraşan tekne, her yönden görünür yeşil fenerin üstünde ve gerisinde bir silyon feneri gösterecektir. [ Kural 26 (b) (ii) ] Üzerinde yol olmayan, boyu 50m.den uzun trol  işleriyle uğraşan tekne (Şekil 4.2)

Gündüz işareti: Dikey bir doğru üzerinde ve biri diğerinin üstünde tepeleri birbirine bitişik iki koni. [ Kural 26 (b) (i) ] ( Şekil 4.1)

Su üzerinde yol alırken bu fenerlere ilaveten borda fenerlerini ve pupa fenerini göstereceklerdir. [ Kural 26 (b) (iii) ] Üzerinde yol olan, boyu 50m.den kısa trol  çeken  tekne (Şekil 4.3)

Üzerinde yol olan, boyu 50m.den uzun trol  çeken tekne (Şeki 4.4)

Trol çekmek dışında  balıkçılıkla uğraşan tekne:

Gece işareti: Üstteki kırmızı alttaki beyaz renkte olan ve dikey bir doğru üzerinde olan ve her yönden görünür iki fener. [ Kural 26 (c) (i) ] (Şekil 4.5)

Su üzerinde yol alırken bu fenerlere ek olarak borda fenerlerini ve pupa fenerini gösterecektir.
[ Kural 26 (c) (ii) ] (Şekil 4.6)

Gündüz işareti: Dikey bir doğru üzerinde ve biri diğerinin üstünde tepeleri birbirine bitişik iki koni. [ Kural 26 (c) (i) ]  (Şekil 4.5) (Şekil 4.6)

Denize döşedikleri takımlar tekneden yatay olarak 150m.den daha açığa doğru uzandığı taktirde, takımlar doğrultusunda gece vakti, her yönden görünür bir beyaz fener ve gündüz vakti, tepesi yukarı doğru olan bir koni işareti gösterecektir. [ Kural 26 (c) (ii) ] (Şekil 4.7)

Kısıtlı görüş şartlarında verilecek ses işareti
İki dakika aralıklarla bir uzun ,iki kısa düdük. [Kural 35 (c)]

5. Öncelikli Yol Hakkı

YELKENLİ TEKNELER

Tanım: Var olsa bile yürüten makinesinin kullanılmaması şartıyla yelken ile seyreden herhangi bir teknedir.  [ Kural 3 (c) ]

Kuvvetle yürütülen teknelere karşı yol hakları vardır. Diğer bütün teknelere yol verir. Motoruyla veya hem motor ,hem yelkenle seyreden yelkenli tekneler ,kuvvetle yürütülen tekneler arası çatışmayı önleme kurallarına uymak zorundadırlar.

Gece işareti: Seyir halinde bulunan bir yelkenli tekne borda fenerlerini ve bir pupa feneri gösterecektir. [ Kural 25 (a)(i)(ii) ] (Şekil 5.1)

Boyu 20m.den kısa olan yelkenli bir tekne bu kuralda belirtilen fenerleri, en iyi görülebilecek yer olan direk başı veya direk başına yakın bir yerde, bir birleşik fener halinde kullanabilir . [ Kural 25 (b)] (Şekil 5.2)

Seyir halinde yelkenli bir tekne, yelkenle seyir yaparken bu kuralın belirttiği standart fenerlere ilaveten, en iyi görülebilecek yer olan direk başı veya direk başına yakın bir yerde dikey bir doğru üzerinde her yönden görünür, üsteki kırmızı, alttaki yeşil olan iki fener taşıyabilir, ancak bu fenerler yukarda izin verilen birleşik fenerle birlikte kullanılamaz.[ Kural 25 (c) ] (Şekil 5.3)

Boyu 7m.den kısa bir yelkenli tekne uygulayabildiği taktirde standart yelkenli tekne fenerlerini gösterecektir. Fakat gösteremezse çatışmayı önleyecek kadar yeterli bir sürede gösterilmek üzere bir elektrikli cep fenerini veya beyaz ışık gösteren ve yanık halde bulunan bir feneri el altında hazırda bulunduracaktır. [ Kural 25 (d) (i)] (Şekil 5.5)

Gündüz İşareti: Yelkenle seyreden ve aynı zamanda makine ile yürütülen bir tekne baş tarafında ve ufkun her tarafından en iyi görülebilecek bir yerinde sivri ucu aşağı doğru olan bir koni gösterir. [ Kural 25 (c) ] (Şekil 5.4)

Bu kuraldan şu anlaşılmaktadır, gündüz vakti yelkenlerini açmış bir tekne yelken yapan tekne kabul edilecek ve tekneler arası sorumluluklar sıralamasındaki yol hakkına sahip olacaktır. Yelkenlerini açmamış veya yelkenleri açmış olmasına rağmen gündüz işaretini toka etmiş tekne ,kuvvetle yürütülen tekne kabul edilecek ve kuvvetle yürütülen tekneler arası çatışmayı önleme kurallarına uyacaktır.

IMO, kürekli tekneleri aynı kural içinde düzenlemiş ve Kural 25 (d)(ii)’de “yelkenli tekne için belirlenen fenerleri gösterebilir” ifadesini kullanarak,  tekneler arası sorumluluklarda sıralamasında yelkenli teknelerle  aynı sıraya koymuştur.

Kürekli bir tekne, bu kurallarda yelkenli tekne için belirlenen fenerleri gösterebilir, bunu yapamadığı taktirde çatışmayı önleyecek kadar yeterli bir sürede gösterilmek üzere bir elektrikli cep fenerini veya beyaz ışık gösteren ve yanık halde bulunan bir feneri el altında hazırda bulunduracaktır. [ Kural 25 (d) (ii)] (Şekil 5.6)

Kısıtlı görüş şartlarında verilecek ses işareti
İki dakika aralıklarla bir uzun ,iki kısa düdük. [Kural 35 (c)]

5. Öncelikli Yol Hakkı

KUVVETLE YÜRÜTÜLEN TEKNELER

Tanım: Makine gücü ile yürütülen herhangi bir teknedir .[Kural 3 (b)]

Kendi aralarında Denizde Çatışmayı Önleme Kuralları Kısım II’ de belirtilen kurallara uyarak çatışmadan kaçınırlar. Kural 18 gereği, diğer bütün teknelere yol verirler.

Gündüz işareti: Kuvvetle yürütülen bir tekne seyir halinde olduğu zaman, bir silyon, borda fenerleri ve bir pupa feneri gösterecektir. [Kural 23 (a)] (Şekil 6.1)
Boyu 50m.den uzun kuvvetle yürütülen tekneler,kıç tarafa doğru ve baş taraftakinin yukarsında ikinci bir silyon feneri göstereceklerdir. [Kural 23 (a) (ii)] (Şekil 6.2)

Azami hızı 7 deniz milini geçmeyen,boyu 7m.den küçük kuvvetle yürütülen bir tekne, her yönden görünür beyaz bir fener   [Kural 23 (c) (ii)] (Şekil 6.3) ve uygulayabildiği taktirde aynı zamanda borda fenerlerini gösterir. [Kural 23 (c) (ii)] (Şekil 6.4)
Boyu 12m.den küçük kuvvetle yürütülen bir tekne, standart seyir fenerlerinin yerine her yönden görünür bir beyaz fener ve borda fenerlerini gösterebilir. [Kural 23 (c) (i)] (Şekil 6.4)

Kısıtlı görüş şartlarında verilecek ses işareti
İki dakika aralıklarla bir uzun ,iki kısa düdük. [Kural 35 (c)]

Şekiller  http://www.navcen.uscg.gov/ internet sitesinden alınmıştır

TUNÇ TOKAY
Eğitmen / Uzak Yol Güverte Zabiti